Aan een tuintafel naast de Klimmuur in Amsterdam wacht ik op de komst van Mirjam Verbeek. Ze had zomaar tijd omdat ze over vier weken bevalt en daarom voorlopig is gestopt met klimmen en het geven van klimcursussen. Haar karakteristieke lange blonde dreads heeft ze al jaren niet meer, maar Mirjam trekt meteen de aandacht door haar lichte tred, geamuseerde blik en petiteness. Haar babybuik ziet er op haar frêle frame uit als een enorme skippybal. Mid juli verwacht ze haar eerste kind, een meisje. Mirjam neemt aan de andere kant van de tafel plaats, kijkt me nieuwsgierig aan en ik voel me meteen op mijn gemak.
Ik mailde Mirjam een week voor onze ontmoeting en nodigde haar uit voor een gesprek over klimmen. Aan de hand van haar verhaal wilde ik een korte vlucht nemen door de geschiedenis van het sportklimmen in Nederland. Ik was ook benieuwd naar haar kijk op de huidige staat van onze sport. Als pionier van de Nederlandse klimsport zou ze vast haar mening klaar hebben. Ik had een goede lijst vragen klaarliggen: Wat vond ze van al die trainingsapps? De enorme populariteit van boulderen, had ze die verwacht? En al de spectaculaire spring, stap, sprong bewegingen, kun je dat wel klimmen noemen? Vond ze het niet vreselijk jammer dat ze deze tijd van trainingskampen, professionele coaches en Olympische spelen heeft gemist?
Het werd een heel ander gesprek.
Mirjam Verbeek is nog altijd enorm verliefd op klimmen. In elke vorm. De ontwikkelingen juicht ze toe, want het is toch geweldig voor het klimmen dat het nu zo laagdrempelig is. Dat de alternatieve sport van de jaren tachtig mainstream is en beoefend wordt in hippe hallen met designbars vol speciaalbiertjes, stoort haar op geen enkele manier. Deep water solo, dat zou ze leuk vinden als daar wat meer mee werd gedaan. Zwembaden met klimwanden erboven, zo cool!
In een gesprek over klimmen met Mirjam Verbeek val je van de ene verbazing in de andere. In de 30 jaar dat zij klimt, is niets hetzelfde gebleven. Toen Mirjam op 18-jarige leeftijd van Hoevelaken naar Amsterdam verhuisde waren er geen klimhallen in Nederland. Ze trainde op de basaltstenen van het Amstelmuurtje en het IJmuurtje en in het weekend was ze in de Ardennen. Tussen 1991 en 1998 werd Mirjam zeven keer Nederlands kampioen en in 1995 klom ze haar eerste 8a. Ze zou lange tijd de enige Nederlandse vrouw blijven die dat presteerde.
Maar dat is niet wat Mirjam zo bijzonder maakt.
Het verhaal van Mirjam Verbeek aan de hand van 9 films en foto’s.
Het NK van 1988.
De familie Verbeek gaat elke zomer naar Zwitserland. De ouders van Mirjam zijn fervente alpinisten en vullen elke zomer hun lijst met vierduizenders verder aan. De kinderen gaan mee omhoog zodra ze dat kunnen. Mirjam is dan ook in het bezit van een paar klimschoenen als ze met haar ouders meegaat naar een bergsportevent in de Utrechtse Jaarbeurs. Daar staat een klimwand waarop buitensportmerk Nomad het eerste Nederlandse Kampioenschap Klimmen organiseert. Er doen maar weinig vrouwen mee en Mirjam heeft haar schoenen toch bij zich, dus ze besluit deel te nemen. Die schoenen zijn veel te groot, want op de groei gekocht. Bovendien heeft ze er normaal dikke wollen sokken in, want hoog in de bergen is het flink koud.
Het is de eerste keer dat Mirjam plastic klimgrepen vasthoudt. Ze klimt uitstekend en wordt zesde van de acht vrouwen die meedoen. Ingrid Hutjes (inmiddels moeder van wedstrijdklimmer Leto Cave) wordt de eerste Nederlandse Klim Kampioen bij de vrouwen. Eric Jacobs (nu eigenaar van de Neoliet klimcentra) wint van Ad van der Horst (ex-eigenaar Steeppart klimcentra).
Trainen
Toen Mirjam op haar achttiende naar Amsterdam verhuisde en aan de kunstacademie begon, was er nog geen klimhal in het land. Ze sloot zich aan bij de Studenten Alpen Club en ging elk weekend naar de Ardennen. Als voorklimmer kreeg je korting. Doordeweeks klommen ze op de basalt stenen muurtjes boven de Amstel en het IJ. Gevulde colaflessen voor de knijpkracht en op rustdagen hardlopen: 40 minuten per dag rennen op een fatburn tempo. Mirjam integreert ook yoga in haar trainingsprogramma en verdiept zich in het Taoïsme, een oude Chinese leer waarbinnen leven in eenheid met de natuur een belangrijk ideaal is.
Mirjam heeft maar weinig voorbeelden. Google en Youtube waren nog niet gelanceerd, en er liep ook geen klimcoach rond, dus bestelde Mirjam trainingsboekjes uit Amerika. Later richtte ze, geïnspireerd door Peter Horning (Nederlandse Kampioen in 1995) die thuis een klimwandje had gemaakt, haar zoldertje in als trainingshok. Toen ging ze heel hard vooruit. Zelf te hard: de spieren in haar onderarmen gaven op een gegeven moment zenuwsteken en de spierfunctie viel zelfs tijdelijk uit.
Op 11 september 1992 opende Rock Steady Haarlem haar deuren, eindelijk was er een klimhal in Nederland. Eindelijk lange routes klimmen na een collegedag. Eigenlijk een plek waar klimmers samen konden komen. Daarna ging het hard.
Media aandacht
In de midjaren negentig is indoorklimmen booming. Nadat de eerste drie hallen van Nederland (Haarlem, Utrecht en Roosendaal) in 1992 openen, volgen er snel meer. De thuishal van Mirjam, het iconische Klimmuur Amsterdam aan het IJ, opent in 1996. Er staan dan al zestien klimhallen in Nederland. De Volkskrant stuurt journalist Toine Heijmans naar de opening voor een verhaal over deze nieuwe en snelgroeiende sport en hij schrijft daarin over het eigenaardige klimvolk: ‘Ze pronken met hun strakke Gentic klimbroeken, hun Five Ten wrijvingsschoenen, lange haren, nauwsluitende hemdjes en gespierde lichamen.’ Op het NK van 1997 wordt viervoudig Nederlands Kampioen Mirjam geïnterviewd voor het NOS Journaal. Mirjam tegen de verslaggever: “Het is geen gevecht tegen de natuur, het is meer een dans met de natuur.” Ze is op dat moment een van de weinige Nederlanders die fulltime met klimmen bezig is en staat regelmatig met foto’s en interview in klim- en lifestylebladen.
Reve du Papillon, 8a
In de jaren tachtig is het Franse klimgebied Buoux enorm populair. Wolfgang Güllich, Lynn Hill, Ben Moon en Jerry Moffatt; iedereen komt naar Buoux om de krachten te testen in de moeilijkste routes van dat moment. In 1988 klimt Ben Moon daar Agincourt, de eerste 8c van de wereld. Mirjam is in 1995 al voor de vierde keer Nederlands kampioen klimmen en komt na twee weken reizen en klimmen aan in Buoux. Met haar Amerikaanse klimmaatje botert het niet zo en na zijn vertrek sluit ze zich aan bij een groep Duitsers die aan het projecten zijn in een paar zware klassiekers. Het klikt en na een paar dagen samen optrekken klimt ze met behulp van hun positieve coaching Rêve du Papillon. Ze is daarmee de eerste Nederlandse vrouw die een 8a klimt. “Het voelde als een lichte dans”, vertelt Mirjam. Ze wist precies wat ze moest doen en klom hem zonder aarzelen uit.
Er volgen nog meerdere 8a-routes (Mirjam weet het niet precies, iets tussen vijf en tien 8a routes, maar ze moet er diep voor graven) en in 2004 klimt ze een 8a+ in Orpierre: Hurlement, haar record. Ook die route klimmen voelde aan als een lichte dans.
Wedstrijden klimmen
De eerste Europese klimwedstrijden werden interessant bevonden. Wolfgang Güllich en Lynn Hill deden mee, Toyota sponsorde met een hoop geld en Eurosport zond het allemaal uit. Helaas vielen de kijkcijfers tegen. Zo’n klimwedstrijd was eigenlijk wat saai voor de gemiddelde kijker, en de media aandacht en daarmee het sponsorgeld viel weg.
Ook in Nederland ontbraken de serieuze gelden voor de klimsport, maar er werden vanaf dat eerste kampioenschap wel elk jaar wedstrijden georganiseerd. Mirjam werd in 1990, twee jaar na die eerste aanraking met kunststof grepen, tweede op het Nederlands Kampioenschap. In datzelfde jaar reisde ze op eigen kosten af naar Parijs en werd daar derde op het Europees Studentenkampioenschap. In ‘91 werd ze voor het eerst Nederlands Kampioen.
De grootste aantrekking tot het wedstrijdklimmen was niet het winnen, maar de andere klimmers. Op wedstrijden kwamen klimmers vanuit het hele land samen en ontstonden er vriendschappen. Maar wedstrijden brengen ook spanningen en verwachtingen met zich mee, en dwingen tot een nog geconcentreerder bewegen. Hoe Mirjam won? “Voor een wedstrijd maak ik me helemaal leeg, kruip ik helemaal in mezelf. Als me dat lukt is de titel van geen tel meer”, legt Mirjam uit in de Flair van april 1997.
Talent
Mirjam fietste als tiener elke weekdag 15 km van Hoevelaken naar school in Amersfoort en weer terug. Ze is ervan overtuigd dat op jonge leeftijd sportief zijn een levenslang positief effect heeft op je lichamelijke prestaties. Kleine Mirjam is fit en heeft bovendien een goed ontwikkelde motoriek en een bijna fotografisch geheugen. Als ze met een moeilijke route bezig is, onthoudt ze elke beweging, elk drukpunt, de mate van spieraanspanning en de hoek van de heupbeweging. Het perfect kunnen uitwerken van een route is misschien wel haar grootste talent.
Klimmen is niet alleen kracht, techniek, tactiek en kennis. Klimmen is plezier hebben in het moment zelf. Als je dat kan, als je verwachtingen en angsten kunt loslaten, dan ben je vrij. Vrij om het pure plezier van het klimmen te voelen. Dat is wat Mirjam alle klimmers wil meegeven.
Financien
Dat er geen potje geld klaarstond voor de beste klimster van Nederland heeft Mirjam niet in de weg gezeten. Als ik vraag of ze het jammer vindt dat ze er alleen voor stond zegt ze van niet. Haar ogen gaan sprankelen als ze over haar pionierstijd praat. Ze moest wel inventief zijn en daardoor kwam ze in bijzondere situaties terecht. Zoals die ene keer dat ze op hotelkamervloer van het Noorse klimteam sliep, de avond voor de World Cup. Daar heeft ze mooie vriendschappen aan overgehouden.
Mirjam pakte alle kansen die zich aandienden met beide handen aan. Ze ging het land door om dialezingen te geven in hallen en bij verenigingen. Via ‘mentors’ Ad van der Horst en Jannecke Sofie Lahn, kwam Mirjam in contact met La Sportiva, Genetic en Edelweiss. Ad was agent en regelde sponsordeals voor Mirjam. De kunstacademie student heeft indertijd zelfs een aantal prints ontworpen voor Gentic klimkleding. De hand getekende ontwerpen stuurde Mirjam per fax naar Duitsland. Zo had ze weer wat inkomsten en bovendien een mooi pakket klimkleding.
In Frankrijk konden topklimmers in die tijd prima van hun sport leven, en ook in Oostenrijk en Duitsland werden klimmers professioneel begeleid. Mirjam ging met slaapzak in haar uppie liftend naar de wedstrijdlocaties, hopend op een goede nachtrust ergens voor de wedstrijddag. Die ene keer dat ze geld had gespaard voor een trein, hotelovernachting, en zelfs een rustdag ter plekke, werd ze vijftiende bij de World Cup (Kranj 1996) en kwam ze meteen op de wereldranglijst terecht.
Buiten klimmen
Het pionieren beperkte zich niet tot wedstrijden en trainen. Ook in het buitenklimmen verkent Mirjam diverse gebieden. Heel bijzonder is het behalen van haar Brevet d’Etat d’Educateur Sportif in 2009, waarmee ze een door de UIAA (Union Internationale des Associations d’Alpinisme: de internationale overkoepelende organisatie voor bergsportverenigingen) erkende bergsportgids is. Ze is de eerste Nederlander die deze titel mag dragen. Het leek een logische volgende stap na jaren ervaring in het geven van meerdaagse berg en klimsport cursussen in de rotsen van Orpierre, haar tweede thuis.
In 2004, Mirjam is dan 34, is ze op de top van haar klimmen. Ze klimt dan al een jaar of vijf met een club Franse mannen die ze in de rosten van Orpierre ontmoet. Ze beschrijft hen als haar warme klimnest. Mirjam klom in 1998 haar laatste NK en voelt weinig aansluiting met de Nederlandse scene. Ze trekt steeds meer naar Frankrijk en besluit daar uiteindelijk een huisje te kopen, die ze verhuurt als ze zelf in Amsterdam zit.
Na het klimmen van Hurlement in 2004 klimt ze op Kalymnos een 7c+ onsight: Zawi Nul Zindicate. In hetzelfde jaar opent ze meerdere multi-pitch routes in Orpierre, waaronder een 8a en reist ze met Martin Fickweiler naar Madagaskar om daar Big Wall te klimmen.
Met haar Franse klimvrienden open ze ook nog een 8b route in St. Leger. Zeven jaar later zekert Mirjam Nikki van Bergen in Abregenief in hetzelfde gebied. Het is Nikki’s eerste 8b en daarmee de eerste 8b ooit geklommen door een Nederlandse.
Lesgeven
Routes openen op de rots, maar ook routes bouwen in een klimhal, Mirjam ziet het als creatie, iets moois om te kunnen doorgeven aan andere klimmers. Dit jaar geeft Mirjam geen buiten klimcursussen, maar neemt ze de rust om haar eerste kindje op de wereld te zetten. Voor 2020 heeft ze al weer een heel programma van cursussen in Orpierre en Verdon in de maak. In Orpierre, het Franse klimmersdorp met mooie pleintjes en overdekte doorgangen omgeven door hoge kliffen, bewoont Mirjam een gîte die ze ook aan andere klimmers verhuurt. Cursisten kunnen in de gîte verblijven, of een camping opzoeken en gaan samen met Mirjam de rosten in om nieuwe ervaringen op te doen in het voorklimmen, multi-pitchen of hardcore sportklimmen.
Mirjam neemt klimmers ook mee naar de rotsen van Mallorca, Ibiza en Kalymnos. De opzet? Minimaal vier deelnemers met voorklimervaring en dan een week lang samen op pad om het klimniveau op te schroeven. Ze huurt een huisje of staat samen met de deelnemers op een camping en neemt ze mee naar de mooiste klim plekjes van het eiland.
Terug in Amsterdam pakt Mirjam haar verf en penselen erbij en transfereert de landschappen en kleuren van buiten naar haar schildersdoek. Het is een leven waar ze hard voor heeft gewerkt en veel voor heeft gelaten en aan haar sprankelende ogen te zien heeft het behoorlijk goed uitgepakt. Nu staat de vrouw die zo ongeveer alle records in het klimmen op haar naam heeft gezet voor een compleet andere uitdaging: een kindje!
De foto’s in dit artikel komen uit de klimbladen Limits (NL) en Rock and Wall (FR). Wij hebben ons best gedaan in contact te komen met de redacties en fotografen voor toestemming voor het gebruik van deze beelden. Helaas kregen we niet iedereen te pakken. Neem graag contact met ons op als je het niet eens bent met het gebruikt van dit materiaal.